W każdym społeczeństwie istnieje spory odsetek ludzi o kolektywnym, społecznym charakterze, reprezentatywnym dla danej zbiorowości, a więc ludzi przystosowanych do obowiązujących norm, ustalanych przez grupę osób sprawujących w danym momencie władzę. W takiej sytuacji zagrożony zostaje niezależny rozwój osobowości i charakteru, mimo zachowywania pozorów wolności rozwoju osoby. Przez zewnętrzną manipulację produkuje się w społeczeństwie zbiorowy charakter tak, jak produkuje się towar. Człowiek o znormalizowanym charakterze wcale nie jest bardziej dojrzały od człowieka o charakterze odbiegającym od normy obowiązującej w danej zbiorowości. Dojrzałość psychiczną można osiągnąć wyłącznie w nie sterowanym, niczym nie ograniczonym procesie kształtowania indywidualności. Charakter z utrwalonym zespołem cech, takich jak ambicja, egoizm, chciwość, potrzeba destrukcji, formuje się i utrwala wprawdzie w systematycznym procesie rozwoju, ale charakteru takiego nie można nazwać dojrzałym.
